Arddangosfa: Stori’r Teiliwr

Mae Stori’r Teiliwr yn dwyn ynghyd ymatebion artistig i Gwilt enwog Teiliwr Wrecsam, a grëwyd gan James Williams rhwng 1842 a 1852.

Mae’r cwilt, sydd bellach wedi’i leoli’n barhaol yn Amgueddfa Sain Ffagan, ar fenthyg i Dy Pawb ar gyfer yr arddangosfa hon, mewn gwirionedd yn orchudd clytwaith un haen sy’n cynnwys 4,525 o ddarnau unigol o frethyn gwlân.

Mae’r cwilt yn darlunio golygfeydd o’r Beibl fel Adda yn enwi’r anifeiliaid, Cain ac Abel, Jona a’r morfil, ac arch Noa. Mae hefyd yn cynnwys motiffau sy’n symbol o Gymru, Lloegr, yr Alban, ac Iwerddon.

Mae Pont Menai a Thraphont Cefn hefyd i’w gweld.

Cymaint oedd crefftwaith y cwilt, fe’i harddangoswyd yn Arddangosfa Trysorau Celf Gogledd Cymru, a gynhaliwyd yn Wrecsam yn 1876 ac Eisteddfod Genedlaethol 1933, a gynhaliwyd hefyd yn Wrecsam.

Mae’r cwilt bellach yn cael ei ystyried yn eang fel un o’r enghreifftiau gorau sydd wedi goroesi o gelf werin Gymreig.

Mae Adam Jones, wedi’i eni yn Wrecsam, yn ddylunydd ffasiwn o Lundain; teiliwr cyfoes sydd wedi cael ei gomisiynu gan Tŷ Pawb i ail-greu Cwilt Wrecsam ar gyfer 2022. Arddangosir cwilt Adam ochr yn ochr â eitemau dillad o’i gasgliad ei hun.

Creodd y peintiwr a’r gwneuthurwr printiau Mark Hearld ystod ar gyfer Siop Tate a ysbrydolwyd gan y Cwilt, darn y mae wedi’i adnabod a’i garu ers blynyddoedd lawer. Dangosir yr ystod cynnyrch yma ochr yn ochr â llyfr braslunio a gwaith celf gwreiddiol Mark.

Mae Judy Fairless, Anne Gosling, Barbara Harrison a Helen Lloyd yn aelodau o Urdd Y Cwiltwyr o Ynysoedd Prydain. Wedi’u harddangos yma mae eu hymatebion i Gwilt Wrecsam, a grëwyd ar gyfer Gŵyl Cwiltiau Llangollen 2017.

Cafodd Sarah Burton, Cyfarwyddwr Creadigol tîm dylunio
ffasiwn Alexander McQueen, ysbrydoliaeth ar gyfer ei chasgliad Hydref/Gaeaf 2020 wrth ymweld ag Amgueddfa Sain Ffagan. Dangosir yma batrymau ‘dol bapur’ a ddefnyddir yn y broses ddylunio a delweddau o’r sioe catwalk, ochr yn ochr ag eitemau o’r casgliad parod i’w gwisgo.

Ruth Caswell
Cafodd yr arddangosfa hon ei llunio a’i gwireddu gan gras a gyriant Ruth Caswell, y dylunydd ffasiwn a gwneuthurwyr gwisgoedd arobryn, darlithydd a chefnogwr brwd Tŷ Pawb. Rydym yn neilltuo Stori’r Teiliwr i gof Ruth.

Hyfforddodd Ruth fel costumier yn Nathan’s yn Drury Lane. Aeth ymlaen i weithio yn Opera Glyndebourne ac yn 22 oed daeth yn oruchwylydd gwisgoedd Cwmni Theatr 69 a ffurfiodd Theatr y Gyfnewidfa Frenhinol ym Manceinion yn ddiweddarach. Bu Ruth yn gweithio ar ffilmiau a enillodd Oscar fel Shakespeare in Love, Elizabeth a Dad’s Army lle bu’n gweithio ar y cyd â’i chyn-fyfyriwr Richard Cook. Hi oedd y cynghorydd tecstilau gyda’i merch Amy ar Pride and Prejudice y BBC.

Symudodd Ruth i Lundain yn y 1960au, pan gyfarfu a phriodi ei gŵr, yr actor Eddie Caswell. Dywedodd Ruth “Pan briodon ni a symud i Lundain, dim ond £12.50 oedd gennym ni i’n henw felly fe wnes i ddillad yn fy ystafell wely gefn a’u gwerthu ym Marchnad Kensington ar stondin wrth ymyl Freddie Mercury’s. Fe wnes i eu danfon ar y bws rhif 73 bob dydd Gwener ac fe wnaethon nhw werthu ar unwaith.” Tynnwyd llun o ddillad Ruth ar gyfer Vogue a’u gwisgo gan y model Jean Shrimpton.

Roedd Ruth yn athrawes wych ac ysbrydoledig i lawer o fyfyrwyr pan fu’n dysgu yng Ngholeg Bradford o 1986 tan 1997. Dywedodd Vicki Wilde, cyn-fyfyriwr, “Fe wnaeth Ruth wneud i chi gredu bod unrhyw beth yn bosibl. Roedd ganddi foeseg waith fel dim arall a byddwn yn rhyfeddu at yr egni a fyddai ganddi ar gyfer unrhyw brosiect yr oedd yn gweithio arno”. Tra oedd Ruth yn dysgu yn yr Ysgol Gelf, sicrhaodd ddyfodol Archif Tecstilau Bradford ar gyfer y dyfodol. Bu’r archif yn sail i ymchwil ysgolheigaidd Ruth a’i MA yn hanes Tecstilau a Gwisg.

Derbyniodd Ruth gymrodoriaeth er anrhydedd gan Goleg Bradford yn 2016 a chafodd ei chynnwys fel un o 175 o arwyr yr Ysgol Gelf.

Byddwn bob amser yn ddiolchgar o fod wedi adnabod a gweithio gyda Ruth, mae hi wedi gadael effaith barhaol yma yn Ty Pawb ac mae colled fawr ar ei hôl. Byddwn yn ymdrechu i gadw etifeddiaeth o haelioni a chydweithio Ruth yn fyw.